Icesave álit

Sem fulltrúi Hreyfingarinnar í Efnahags- og skattanefnd skilaði ég sér nefndaráliti í vegna Icesave. Það var í raun enginn meirihluti í nefndinni fyrir málinu heldur 4 minnihlutaálit.  Eitt frá Samfylkingunni, eitt frá VG, eitt frá Sjálfstæðisflokki og svo okkar.  Nefndarálitið fór svo til Fjárlaganefndar þar sem það sem og álit hinna fékk enga umfjöllun en í stað þess var Icesave málið tekið út úr Fjárlaganefnd í ágreiningi.  Hvað um það hér er álitið.

 

Fylgiskjal III.  Álit  Hreyfingarinnar

um frv. til l. um breyt. á l. nr. 96/2009, um heimild til handa fjármálaráðherra, fyrir hönd ríkissjóðs, til að ábyrgjast lán Tryggingarsjóðs innstæðueigenda og fjárfesta frá breska og hollenska ríkinu til að standa straum af greiðslum til innstæðueigenda hjá Landsbanka Íslands hf.

Frá 3. minni hluta efnahags- og skattanefndar.

    Efnahags- og skattanefnd hefur verið beðin um að fjalla um þá þætti málsins sem heyra undir hana, þ.m.t. getu þjóðarbúsins til að standa undir skuldbindingum og greiðslum tengdum Icesave með tilliti til tekna ríkisins, gjaldeyris- og útflutningstekna o.fl., svo sem mati á áhrifum sem samningurinn kemur til með að hafa á lánshæfismat, gengi og aðrar lykilefnahagsstærðir íslenska þjóðarbúsins sem og þær þjóðhagsforsendur sem fyrir liggja.

    Á fundum efnahags- og skattanefndar voru ekki rædd ýmis álitamál varðandi greiðslugetu þjóðarbúsins, efnahagslegar forsendur Icesave-samkomulagsins og óvissuþættir sem upp gætu komið. Formaður nefndarinnar hafnaði því einnig að skoðaðar væru nýjustu tölur sem sýna fram á að erlendar skuldir ríkissjóðs eru hugsanlega orðnar óviðráðanlegar.
    Ljóst er að skuldsetning þjóðarbúsins erlendis er komin langt umfram það sem gerist hjá mjög skuldugum þjóðum heims og miklar líkur á að þjóðarbúið komist í greiðsluþrot haldi ekki þær forsendur sem stjórnvöld gefa sér varðandi endurheimtuhlutfall á eignum Landsbanka Íslands, hagvöxt á Íslandi, gengi krónunnar, mannfjölda og verðlag í Bretlandi og á evrusvæðinu.

    Greiðslur af Icesave-lánunum eru í erlendum myntum (evrum og pundum) og þarf að afla þess gjaldeyris með afgangi af útflutningstekjum. Tölur Seðlabankans sýna hins vegar að halli á vöru- og þjónustujöfnuði hefur verið neikvæður 12 af síðustu 19 árum. Afgangur hefur mest verið 22 milljarðar kr. árið 1994 og fyrir þau sjö ár á tímabilinu 1990-2008 þegar ekki var halli á viðskiptunum var afgangurinn samanlagt um 76 milljarðar kr. Samanlagður halli á vöru- og þjónustujöfnuði frá árinu 2000 er 632 milljarðar kr. eða 70 milljarðar kr. að meðaltali á ári. Umsögn Seðlabankans frá í sumar gerir hins vegar ráð fyrir 163 milljarða kr. afgangi af viðskiptum við útlönd á hverju ári að meðaltali næstu 10 árin. Nýjustu spár Seðlabankans gera einnig ráð fyrir að útflutningstekjur verði um helmingur vergrar landsframleiðslu, hlutfall sem er algerlega óraunhæft og hefur þetta hlutfall hæst náð um 33% af VLF þegar best var.
    Í ljósi þróunar á viðskiptum við útlöndum undanfarna áratugi og þeirrar staðreyndar að Ísland er aðili að samningunum um Evrópska efnahagssvæðið (EES) og getur því ekki hindrað flæði vöru og þjónustu virðist spá Seðlabankans einfaldlega vera algerlega óraunhæf, svo óraunhæf að hún virðist jaðra við skáldskap.

    Skoða þarf skuldastöðuna með hliðsjón af aðstæðum í hverju landi. Málið er ekki hvort ríkið geti staðið undir skuldbindingum sínum - heldur hvort þjóðin geti það. Ríkið getur staðið í skilum með því einfaldlega að taka þessa upphæð af þjóðinni í formi hærri skatta eða/og skertrar velferðarþjónustu. Málið snýst um efnahag Íslands á meðan á greiðslum stendur en hugsanlegt er að farið verði svo djúpt í skattlagningu að upp úr því verður seint komist. Fólk og fyrirtæki eru hreyfanleg og mörg þeirra munu flýja land ef of langt verður gengið í skattheimtu og skerðingu lífskjara til að standa í skilum á erlendum lánum þjóðarbúsins. Afar lítið af auði landsins er bundið við landið nema e.t.v. landbúnaðurinn, stóriðjan og hluti af fiskveiðunum.
    Hvað varðar mat á eignum Landsbankans þá hefur enginn fengið að sjá hverjar þessar eignir eru fyrir utan skilanefnd bankans. Gert er ráð fyrir að 75% eignanna í eignasafninu gangi upp í skuldina vegna Icesave-reikninganna. Við venjubundin gjaldþrot telst gott ef endurheimtur á eignum eru um 20% en endurheimtur um 30% telst mjög gott.

    Í skýrslu finnska fjármálaeftirlitsins frá árinu 2003 kom fram að í finnsku bankakreppunni hefðu eignir finnsku bankanna verið ofmetnar og skuldirnar vanmetnar í a.m.k. ár eftir að bankarnir lentu í erfiðleikum við upphaf fjármálakreppunnar á tíunda áratug síðustu aldar. Miðað við þá reynslu má telja líklegt að eignir Landsbanka Íslands séu enn ofmetnar og skuldir vanmetnar en ekki hefur enn fengist uppgefið hversu stór hluti af eignum Landsbankans er veðsettur. Ofmat á eignum Landsbankans mun þýða að minna endurheimtist af þeim á næstu árum, þannig að höfuðstóll Icesave-lána verður hærri eftir sjö ár en nú er gert ráð fyrir. Þess má geta að íslenskir ráðamenn hafa haldið því á lofti að AGS hafi á sínum tíma lagt blessun sína á matið á eignum Landsbankans, það hefur hins vegar verið staðfest af hálfu fulltrúa AGS á Íslandi að það hefur aldrei verið gert.

    Í ljósi þess að með samþykkt Icesave-samninganna verður skuldabyrði þjóðarbúsins á mörkum þess að vera viðráðanleg, og er jafnvel nú þegar orðin óviðráðanleg, og að lítið eða ekkert má út af bregða til að þjóðin lendi í greiðsluþroti, telur 3. minni hluti sig ekki geta mælt með að Alþingi samþykki nýja útgáfu af ríkisábyrgð á Icesave-samningunum. Það eru einfaldlega of miklar líkur á að þjóðin geti ekki staðið undir skuldum á næstu árum.
    Þessu frumvarpi fylgir mikil óvissa um greiðslugetu ríkissjóðs sem og greiðslugetu þjóðarbúsins í heild og það er einfaldlega mjög varasamt að rýmka þá fyrirvara sem Alþingi samþykkti við ríkisábyrgðina nú í sumar.

    Þriðji minni hluti leyfir sér að gagnrýna harðlega afgreiðslu stjórnarmeirihlutans og telur það lýsa fádæma þjónkun við framkvæmdarvaldið að þingnefnd skuli afgreiða svona veigamiklar breytingar á frumvarpi sem Alþingi sjálft er nýlega búið að samþykkja umyrðalaust og ber aðkoma efnahags- og skattanefndar að málinu einkenni sýndarmennsku í stað vandaðrar úttektar á þeim efnisatriðum málsins sem nefndin átti að fjalla um. Það er einfaldlega hneyksli að ekki skuli hafa verið skoðað að fá úttekt á framlögðum gögnum frá Seðlabankanum og fjármálaráðuneytinu og ábyrgðarlaust af hálfu stjórnarmeirihlutans að afgreiða málið með þessum hætti.

Alþingi, 15. nóv. 2009.

Þór Saari.

Athugasemdir

[Marinó G. Njálsson, 17.11.2009 kl. 21:55]

Sæll Þór,

Ég kom ásamt Haraldi Líndal Haraldssyni fyrir bæði fjárlaganefnd og efnahags- og skattanefnd í sumar, eins og þú manst eftir.  Við bentum á öll þessi atriði sem þú bendir á og ollu þá talsverðum usla hjá óundirbúnum hópi þingmanna.  Núna er greinilega búið að berja menn inn á flokkslínurnar.  Maður furðar sig á því hverjir eru ráðgjafar flokkanna.  Það er eins og þeir starfi fyrir fjármálaráðuneyti Bretlands og Hollands. 

Það er einfaldlega ekki séns að við getum staðið undir öllum erlendum skuldbindingum þjóðarinnar.  Svo einfalt er það.  Staðan er raunar svo slæm, eins og kemur fram í eftirfarandi færslum mínum um málið Icesave er slæmt, en ekki stærsta vandamálið, 31. mars voru heildarskuldir 4.483 milljarðar og Tölur Seðlabankans geta ekki staðist, að við getum hugsanlega staðið undir þeim, þá og því aðeins, að allar skuldir innlánsstofnana væru þurrkaðar út, en þær nema helmingnum af erlendum skuldum.  Og þá er ég ekki að tala um skuldir gömlu bankanna.  Nei, hér er eingöngu verið að tala um skuldir sem standa á í skilum með.

Eitt sem gleymist líka í þessari umræðu:  Inni í gömlu bönkunum eru innlendar eignir sem ganga eiga til kröfuhafa, sem margir eru erlendir.  Erlendum kröfuhöfum er ekki greitt í íslenskum krónum.  Þeir vilja fá gjaldeyri.  Það veldur frekari þrýstingi á krónuna og eykur þörf fyrir meiri gjaldeyristekjur.   Samkvæmt upplýsingum í skýrslu AGS gæti þetta numið þúsundum milljarða.  Þannig að nú er gjaldeyrisþörfin ekki lengur 4600 milljarðar heldur 6500 - 7000 milljarðar og þetta á að koma frá hinni bjartsýnu tölu 163 milljörðum á ári.  Nei, þetta gengur ekki upp og það þarf ekki hagfræðing til að átta sig á því.  OK, menn segja að erlendu kröfuhafarnir ætli að eignast tvo af þessum þremur bönkum, þeir munu samt vilja peningana sína og fá vafalaust þokkalega ávöxtun á þá, sem eykur bara þörfina.

Með fullri virðingu, þá erum við svo illa stödd, að það er afneitun af verstu sort að viðurkenna það ekki.

Kv.

Marinó

[Jóna Kolbrún Garðarsdóttir, 18.11.2009 kl. 01:32]

Ég treysti þér Þór Saari og ég treysti líka Marinó G. Njálssyni sem er góður fulltrúi Hagsmunasamtaka Heimilanna.  Ég vil sjá Marinó í pólitík ekki seinna en strax.  Vonandi verður ekki meirihluti á Alþingi okkar Íslendinga þegar greiða á atkvæði um IceSlave, ég vona að Alþingi kjósi ekki yfir okkur skuldaánauð við Breta og Hollendinga næstu áratugina. 

[Sveinn Þór Hrafnsson, 18.11.2009 kl. 02:14]

Þessi kreppa er smíðuð af mjög sterkum peninga öflum til að ná völdum. Ríkustu menn veraldar sem við heyrum aldrei um í fréttum, jú því þeir eiga fréttamiðlana og ættla sér að eignast okkur með restinni. Með góðu eða íllu.

 http://www.youtube.com/watch?v=E1-3webOWfo

Þór Saari þú ert að gera frábæra hluti, nú þurfum við bara vekja heimin til að sjá hvað sé í raun og veru að ské..

[Jón Svan Sigurðsson, 18.11.2009 kl. 10:11]

Sæll Þór. Þú stendur þig alveg ofboðslega vel í starfi þínu. Mér finnst þú vera einn af fáum á Alþingi sem vinnur fyrir fólkið í landinu. Þú og Lilja M. Ég er búinn að segja það svo oft á blogginu og ég mun halda áram að segja þetta því það er einfaldlega satt: það er eins og alþingi okkar sé einungis að vinna fyrir fjármagnseigendur og lánadrottna, en ekki einstaklinga, fjölskyldurnar, heimilin, skuldara o.sv.frv. Haltu áfram að gera góða hluti Þór.

[Einar Björn Bjarnason, 19.11.2009 kl. 01:29]

Er heimskreppan búin?

<Hér fyrir neðan, síðasti hluti þessarar færslu>

Skoðum fyrst, töflu sem kemur fram í skýrslu AGS, er inniheldur spá um hagvöxt fyrir heiminn allann, á næsta ári og út þetta ár.  Greinilegt er að Kína, Indland og Indónesía, skera sig úr - algerlega. Einnig er greinilegt, að iðnríkin eru ekki kominn úr kreppu, á næsta ári. En, þ.e. auðveld ályktun í ljósi mjög lélegs hagvaxtar, en einnig þegar haft er í huga, að ríkisstjórnir eru að gera allt hvað þær geta, til að efla atvinnulífið, og samt er hagvöxtur þetta lítill. Mældur hagvöxtur hjá þeim, sennilega fullútskýrður með aðgerðum stjórnvalda.

Skýrsla AGS fyrir G20 fund 

                                                              2009     2010

World output                                          -1.1          3.1 
Advanced economies                              -3.4         1.3 
Euro area                                               -4.2          0.3 
Emerging and developing economies      1.7          5.1 
G-20                                                       -1.0          3.3
Argentina                                               -2.5          1.5
Australia                                                  0.7         2.0
Brazil                                                      -0.7          3.5 
Canada                                                  -2.5          2.1
China                                                      8.5          9.0 
France                                                   -2.4           0.9
Germany                                                -5.3          0.3 
India                                                       5.4          6.4 
Indonesia                                               4.0          4.8
Italy                                                       -5.1          0.2 
Japan                                                    -5.4          1.7
Korea                                                    -1.0          3.6 
Mexico                                                   -7.3          3.3
Russia                                                   -7.5          1.5 
Saudi Arabia                                          -0.9          4.0  
South Africa                                           -2.2          1.7 
Turkey                                                   -6.5          3.7 
United Kingdom                                     -4.4          0.9
United States                                       -2.7         1.5 
European Union                                   -4.2          0.5 

En hvað með Ísland, í þessu samhengi?

Við erum með allt það slæma, sem Evrópa og Bandaríkin hafa, nema í enn meira mæli - fyrir utan, að ekki stefnir í fólksfækkun hjá okkur, svo þar erum við á sama báti og Bandaríkin. 

• Skuldir almennings, eru ef eitthvað er enn meiri, 2.falt meiri en í Bandaríkjunum, að mér skilst.
• Skuldir ríkisins, eru að hlutfalli meiri en í nokkru landi í Evrópu, og miklu meiri heldur en í Bandaríkjunum. 
• Skv. skýrslu AGS, eru 60% fyrirtækja, með skuldastöðu sem ekki er sjálfbær.
• Stjv. og Seðlabanki viðurkenna, að 10% heimila búi við ósjálfbæra skuldastöðu, og einnig að önnur 10% líkleg til að lenda í þeirri stöðu.
• Mörg sveitarfélög, eru ekki síður á kúpunni en ríkið. Sama um opinber fyrirtæki, sbr. Orkuveituna.

"No stimulus package here":

• Hér er verið að hækka skatta, en skattar hafa m.a. þau áhrif, að minnka umsvif hagkerfisins, því skattar minnka það fjármagn er þeir hafa handa á milli sem eru skattlagðir, og því það fjármagn sem þeir aðilar hafa til ráðstöfunar, til allra hluta.
• Hér er einnig verið að skera niður útgjöld ríkisins, en slík aðgerð er einnig samdráttaraukandi, því ef ríkið dregur úr útgjöldum, fækkar störfum á þess vegum, þá annars vegar kaupir það minni vinnu af atvinnulífinu og hins vegar þá fara fyrrum starfsmenn ríkisins á atvinnuleysisbætur. Hvor tveggja áhrifin, minnka efnahags-umsvif.
• Minnkun umsvifa hagkerfisins, dregur úr tekjum ríkisins af veltu-sköttum. Afleiðing þess verður óhjákvæmilega, að hið minnsta, að hluti tekjuaukningar ríkisins, í formi niðurskurðar og skattahækkana, mun tapast út um hinn vasann.
• Ekki má heldur gleyma, að mun hærra vaxtastig er gerist bæði í Evrópu og Bandaríkjunum, virkar einnig sem öflugur sjálfstæður hemill á okkar hagkerfi, samverkandi með öllum hinum hemlunum.

Tek fram að ég er ekki endilega að skamma ríkisstjórnina, einfaldlega að benda á staðreyndir og velta fyrir mér afleiðingum þeirra staðreynda.

Ábendingin er sú, að í ljósi rekakkeranna á okkar hagkerfi, öll samverkandi, þ.e.; skuldir fyrirtækja sem er verri en annars staðar, skuldir almennings sem einnig eru verri en annars staðar, skuldir ríkis og hins opinbera sem einnig eru verri en annars staðar, skattahækkanir í stað skattalækkana, niðurskurður hjá ríkinu og hjá hinu opinbera í stað eyðslu-pakka, og svo ofan á það mun hærra vaxtastig en gerist annars staðar - - og, síðan kreppa og heimskreppa. Þá ætti að vera krystalklárt, hve brjálað þ.e. að halda því fram, að hér verði e-h verulegur hagvöxtur á næstunni.

Þ.e. algerlega fáránlegt að halda því fram, að hérlendis geti verið hærri hagvöxtur, en í grannlöndum okkar, þegar fullljóst er að allar forsendur benda - þvert á móti - til lægri.

Ég hef áður < Snillingarnir í Seðló > sýnt fram á, að Seðlabankinn stórlega vanmetur neikvæðu áhrifin af vaxtastefnu sinni, á líklega framvindu hagkerfisins. 

Nýjasta hefti Peningamála

"Horfur er á að samdráttur landsframleiðslu verði nokkru minni á
þessu ári en spáð var í ágúst en svipaður á næsta ári. Hagvöxtur árið
2011 verður hins vegar meiri og eru horfur á allnokkrum hagvexti
árið 2012. Batinn er talinn hefjast á fyrsta fjórðungi næsta árs, þegar
árstíðarleiðréttur ársfjórðungslegur hagvöxtur verður jákvæður á ný.
Að sama skapi er útlit fyrir að atvinnuleysi verði minna en spáð var í
ágúst. Það mun þó halda áfram að aukast fram á næsta ár. Nú er talið
að atvinnuleysi nái hámarki í rúmlega 10% snemma á næsta ári, sem
er u.þ.b. einni prósentu minna en í síðustu spá."

En, þvert á móti bendir fátt, eða nokkuð, til þess að hagvöxtur hefjist á næsta ári, hvað þá á fyrri hluta árs, eins og Seðlabankinn gerir enn ráð fyrir, í sinni kolbrjálað vitlausu spá. Seðlabankinn, virðist vikilega, vera staddur úti á hól.

Takið eftir, spá AGS, 2010; Bandaríkin 1,5% og Evrópa 0,5%.  Á sama tíma, erum við að gera allt öfugt. Samt, halda bæði stjörnvöld og Seðlabanki við sinn keyp, það að á næsta ári fari allt af stað. Svo dirfast menn, að halda því fram, að við séum með bölsýni. 

Kv.

[Áhugasamur (IP-tala skráð) 19.11.2009 kl. 23:33]

Allir thingmenn aettu ad taka sér Ólínu til fyrirmyndar thegar kemur ad thví ad verja hagsmuni thjódarinnar.  Ólína er ad gera thad sem allir thingmenn eiga ad gera en gera ekki. 

http://www.youtube.com/v/DYZAIOyOhS4&color1=0xb1b1b1&color2=0xcfcfcf&feature=player_embedded&fs=1

[ElleE (IP-tala skráð) 24.11.2009 kl. 21:44]

Skil ekki af hverju er enn verið að ræða Icesave-nauðungina yfir höfuð.  Það ætti að hafna þessari kúgun alfarið. 

[ElleE (IP-tala skráð) 24.11.2009 kl. 21:49]

"Maður furðar sig á því hverjir eru ráðgjafar flokkanna.  Það er eins og þeir starfi fyrir fjármálaráðuneyti Bretlands og Hollands."

Já, þeir ganga um eins og heilalausir fylgjendur foringja sinna, sem vinna fyrir Breta og Hollendinga að kröfu Jóhönnu Sig. vegna Evrópubandalagsins.  Og Steingrímur Joð fylgir með sinn flokk frekar en að gefa upp vinstri stjórn.  Óhuggulegt.  

[Jói (IP-tala skráð) 24.11.2009 kl. 21:55]

Ólína vinnur ekki fyrir þjóðina í Icesave, Áhugasamur, Ólina fylgir skipunum Jóhönnu og Samfylkingunni í einu og öllu og á ekkert hól skilið.